Agnieszka Holland: Jej filmy zna cały świat. Mało kto kojarzy jej pierwszego męża

• Agnieszka Holland i Laco Adamik poznali się na studiach w Pradze.
• Na ich wspólnym życiu piętno odbiły wydarzenia z Praskiej Wiosny.
• W 1972 roku na świat przyszła jedyna córka pary, Katarzyna.
• Mimo rozstania Agnieszka Holland i Laco Adamik pozostają ze sobą w dobrych relacjach. 

Agnieszka Holland urodziła się 28 listopada 1948 roku w Warszawie. Jej ojciec, Henryk Holland, był dziennikarzem i socjologiem. Jej matka, Irena, była polską dziennikarką, uczestniczką powstania warszawskiego. Reżyserka w swoich dziełach porusza kontrowersyjne tematy, m.in. dotykające polityki i religii, stawiając swoich bohaterów przed trudnymi wyborami moralnymi. Sporo miejsca poświęca także grze emocji i relacjom międzyludzkim, które są dla niej ważniejsze niż historia, przeważnie stanowiąca jedynie tło jej obrazów.

W 1959 Henryk Holland i Irena Rybczyńska rozwiedli się; Agnieszka Holland pozostała przy matce, która poślubiła innego dziennikarza, Stanisława Brodzkiego. Dwa lata później Henryk Holland, aresztowany pod podejrzeniem zdrady stanu, popełnił samobójstwo. Śmierć ojca była dla przyszłej reżyserki wstrząsem.

Ukończywszy Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie, bez powodzenia starała się dostać do łódzkiej szkoły filmowej, w związku z czym złożyła aplikację do Wydziału Filmowego i Telewizyjnego Akademii Sztuk Scenicznych w Pradze. To tam poznała o sześć lat starszego Laco Adamika. Szybko okazało się, że łączy ich wspólna pasja oraz przekonania. 

Pobrali się kilka miesięcy po pierwszym spotkaniu. Agnieszka miała wtedy zaledwie 18 lat. "Ostentacyjnie nie zmieniłam nazwiska. Mogłam się przecież nazywać Adamik. Wyszłam za mąż, mając 18 lat (...). Wydawało mi się jednak, że jestem Agnieszką Holland (...). A poza tym chciałam, żeby było wiadomo, kim jestem" - wspominała po latach reżyserka. 

Na ich wspólnym życiu piętno odbiły wydarzenia z Praskiej Wiosny. Holland, która wcześniej nie interesowała się zbytnio polityką, zmieniła swoją postawę i zaczęła aktywnie angażować się w sprawy społeczno-polityczne. Razem z mężem drukowali ulotki, chodzili na manifestacje. Za swoją działalność Holland na miesiąc trafiła do więzienia. "Trzymali mnie początkowo w karcerze. Okno nie wychodziło na zewnątrz, tylko do jakiejś rury (...). Grałam idiotkę intelektualistkę, opowiadałam różne lektury" - cytuje jej słowa portal Plejada.

W latach 70. małżonkowie przeprowadzili się do Polski. Początkowo zmagali się z wieloma problemami. Jednym z nich był brak pracy. Do ambitnej artystki rękę wyciągnął Krzysztof Zanussi. Początkowo pracowała jako asystentka reżysera przy filmie Iluminacja" (1973). Następnie związała się z  powstałym w 1972 roku Zespołem Filmowym "X", gdzie kierownikiem  artystycznym został Andrzej Wajda. Z kolei Adamik rozwijał się jako reżyser teatralny. 

W 1972 roku na świat przyszła jedyna córka pary, Katarzyna. W jednym z wywiadów reżyserka wspominała, że opieka nad małym dzieckiem nie była łatwa. Z pomocą przychodziła im matka Holland. "Mieszkaliśmy wtedy przez ścianę z moją mamą i ona, słysząc ten niemowlęcy wrzask, przybiegała, brała Kasię na ręce, a ona się uspokajała. To było poniżające dla nas, rodziców. Przeżyliśmy z Laco krzyż pański. Dlatego zatrzymałam prokreację na jednym dziecku, bo fizycznie byłam wykończona. Parę lat niewyspania się daje w kość".

W tym czasie jej kariera zaczęła się rozkręcać. Jej pełnometrażowym debiutem byli "Aktorzy prowincjonalni" (1978), film uznany za jeden ze najważniejszych tytułów polskiego kina moralnego niepokoju. Obraz otrzymał wiele nagród, między innymi Międzynarodowej Federacji Krytyków FIPRESCI na festiwalu w Cannes. Wprowadzenie stanu wojennego w Polsce w 1981 roku zastało Agnieszkę Holland za granicą, gdzie podjęła decyzję o pozostaniu na emigracji. 

Żyjąc i pracując okresowo we Francji i Republice Federalnej Niemiec, współpracowała z Andrzejem Wajdą między innymi nad scenariuszami do "Dantona" (1982) i "Korczaka" (1990). Jej film "Gorzkie żniwa" (1985) był nominowany do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego. 

Laco Adamik wraz z małą Kasią przebywali wtedy w Polsce. "Agnieszka cierpiała, chorowała z rozpaczy. Ubecy straszyli Laco, że wsadzą go do więzienia, a wtedy Kasia trafi do domu dziecka" - wspominała siostra reżyserki, Magdalena Łazarkiewicz. W wyjeździe do Francji pomógł im Krzysztof Kieślowski. Niestety, kolejne zmiany zaważyły na związku artystów. Po kilku tygodniach Laco wrócił do Polski. 

"Tato został z nami miesiąc w Paryżu, potem wrócił do Polski. Nie był gotowy na drugą emigrację [...] Myślę, że przerażała go wizja kolejnej tułaczki. Widywaliśmy się w wakacje, święta, odbyliśmy kilka wspaniałych podróży, m.in. do Meksyku. Zawsze miałam poczucie, że jest obok" - opowiadała Katarzyna Adamik w rozmowie z "Twoim stylem".

Mimo rozstania Agnieszka Holland i Laco Adamik pozostają ze sobą w dobrych relacjach. Córka pary poszła w ich ślady i tworzy filmy oraz seriale m.in. dla Netflixa. "Jestem jego (Laco Adamika - przyp. red) kopią. Od Agnieszki (Holland - przyp. red.) przejęłam bardzo dużo przez obcowanie z nią, podpatrywanie jej, ale charakter, zachowania i gesty odziedziczyłam w genach po ojcu. Agnieszka na planie walczy, bo robi filmy trudniejsze, wymagające większego zaangażowania. Musi pociągnąć za sobą 200 osób, przekazać im swoją wizję. Tato jest bardziej wyluzowany. Nie lubi konfliktów, woli, żeby było miło i sympatycznie. Jak ja" - przyznała Kasia Adamik.