Halina Buyno-Łoza: SB wsadziły ją do więzienia
Trylogię "Samych swoich" kojarzy każdy Polak, a większość zna kultowe teksty z filmów na pamięć. Trudno wyobrazić sobie święta bez telewizyjnej powtórki którejś z części. O ile widzowie doskonale znają fabułę, to już biografie aktorów grających w sadze o Kargulu i Pawlaku, są im obce. Halina Buyno-Łoza nie miała łatwego życia. O jej tragicznych losach wie niewielu.
Halina Buyno-Łoza urodziła się 12 grudnia 1907 w Łodzi. Od dziecka marzyła o scenie. Początkowo związała się z tańcem. Ukończyła Szkołę Rytmiki i Plastyki J. Mieczyńskiej w Warszawie. Mając 27 lat porzuciła taniec dla aktorstwa. Szkołę teatralną ukończyła w 1937 roku.
Grała na deskach teatrów w całej Polsce. Na ekranie pojawiała się głównie w epizodach. Obsadzana była w rolach "swojskich" kobiet - dociekliwych ciotek, zaczepnych sąsiadek, dobrodusznych babć. Największą rozpoznawalność przyniosła jej postać Anieli Kargulowej z "Samych swoich".
Jerzy Janeczek: Sławę przynieśli mu kultowi „Sami swoi”
O ile jej ekranowe wcielenie zna każdy, to losy samej aktorki nie są powszechnie znane. Halina Buyno-Łoza w latach 1945-1952 należała do obsady Teatru Miejskiego w Lublinie. Wtedy aktorka trafiła na celownik Służb Bezpieczeństwa. Początkowo nie chciała się zgodzić na współpracę. Funkcjonariusze zaczęli jej grozić, mówiono, że nigdy nie znajdzie pracy. W końcu się zgodziła. Buyno-Łoza miała "informować o różnych antypaństwowych przestępstwach" oraz nastrojach panujących w zespole teatru.
Współpraca ze służbami wiele ją kosztowała, nie chciała być "kapusiem". Obawiała się, że może ściągnąć kłopoty na swoich kolegów z teatru. Aktorka psychicznie czuła się coraz gorzej. Przyjaciółce wyznała, że miała myśli samobójcze. Chcąc wyplątać się z tej sytuacji ujawniła się w środowisku, że została zmuszona do współpracy ze służbami. Tym samym przestała być użyteczna dla SB. Władze oczywiście nie mogły puścić płazem niesubordynacji aktorki.
Zachwycała w "Samych swoich". Co stało się z Iloną Kuśmierską?
W 1952 roku została aresztowana pod zarzutem dekonspiracji. Została oskarżona o "zdekonspirowanie wobec osób trzecich metod pracy organów bezpieczeństwa publicznego". Proces odbył się za zamkniętymi drzwiami, Buyno-Łoza nie miała nawet adwokata. Aktorka została skazana na 1,5 roku pozbawienia wolności. Z Sali została przetransportowana zakładu karnego umieszczonego w zamku w Lublinie. Tam była brutalnie traktowana. W więzieniu spędziła ostatecznie dziewięć miesięcy.
Na wolność została wypuszczona w wyniku amnestii po śmierci Stalina. Kilkumiesięczny pobyt w więzieniu mocno odbił się na psychice aktorki. Do końca życia zmagała się z demonami. Po wyjściu na wolność przeniosła się do Wrocławia. Tam poznała, młodszego o 8 lat, aktora Mieczysława Łozę, który pomógł jej uporać się z traumą. Para była razem do śmierci aktora w 1982 roku. Halina Buyno-Łoza zmarła 13 września 1991. Aktorka została pochowana na wrocławskim cmentarzu obok ukochanego męża.
ZOBACZ TEŻ: Żałoba w świecie filmu. Nie żyje Marta Stelmaszczyk. Miała zaledwie 33 lata
