"Tajemnice Dolnego Śląska": Łukasz Kazek rusza w podróż w głąb przeszłości

Łukasza Kazka miałam okazję poznać podczas premiery pierwszego odcinka nowego programu History Channel. Zanim jednak pokazano efekt finalny wielotygodniowej pracy na planie produkcji, dziennikarz zorganizował małą wyprawę, która była przedsmakiem tego, co już od dziś można zobaczyć na ekranach.

Kazek, który może pochwalić się ogromną wiedzą na temat historii Dolnego Śląska (w swoim dorobku ma już m.in. program "Dolny Śląsk: Zaginione skarby"), wiele lat temu pracował również jako przewodnik. By poczuć ducha przedwojennej i wojennej historii regionu, wybrał kilka punktów, które doskonale obrazują, jak ważnym miejscem na mapie nie tylko Polski, ale i III Rzeszy, było to terytorium.

Wycieczka rozpoczęła się od zwiedzania Riese (niem. Olbrzym), jednego z najważniejszych projektów górniczo-budowlanych III Rzeszy. To tutaj budowano tajną kwaterę dla Hitlera i jego sztabu. Prace rozpoczęły się 1 listopada 1943 roku i miały na celu wydrążenie podziemnych, odpornych na bombardowanie tuneli i pomieszczeń dla Fuhrera, które stanowiłyby dla niego bezpieczne schronienie. Plany Hitlera związane z Riese obejmowały także prace adaptacyjne na znajdującym się niedaleko zamku Książ (kolejnym miejscu wyprawy), utworzenie wielkich przestrzeni wydrążonych pod zamkiem, konstrukcję olbrzymich tuneli i sal podziemnych w kilku miejscach w Górach Sowich, reorganizację całej siatki okolicznych dróg oraz połączenie całości siecią kolei wąskotorowej. W samym zamku jedną z sal planowano nawet zaadaptować na sypialnię przywódcy III Rzeszy, z której bezpośrednio – windą bądź schodami, można by się udać do podziemnych tuneli.

Dużą część planu Niemcom udało się zrealizować. Do prac zaciągnięto więźniów obozów koncentracyjnych, którzy kilkanaście godzin dziennie pracowali bez wytchnienia, a często także i bez pożywienia oraz wody.

W trakcie tej krótkiej wycieczki miałam także okazję zwiedzić pałac w Jedlince. Historia tego zabytkowego obiektu sięga XIII wieku. Jego pierwszym prawowitym właścicielem był książę jaworsko-świdnicki Bolko I Surowy. W kolejnych wiekach pałac przechodził z rąk do rąk. Należał m.in. do austriackiego generała, marszałka polnego Hansa Christopha barona von Seher – Thoss, do rodziny von Pückler, czy Carla Kristera, bogatego przemysłowca, właściciela fabryk porcelany.

Ostatnim przedwojennym właścicielem budynku był Gustaw Böhm. W czasie II wojny światowej w pałacu siedzibę miało dowództwo nazistowskiej Organizacji TODT, nadzorującej budowę powstającego w Górach Sowich wspomnianego kompleksu "Riese".

Zwiedzanie tajemniczych miejsc Dolnego Śląska było jednak jedynie preludium do najważniejszego punktu wyprawy, czyli premiery pierwszego odcinka programu "Tajemnice Dolnego Śląska". Tematem były procesy o czary, które szczególnie interesowały Heinricha Himmlera, ministra spraw wewnętrznych III Rzeszy. Do badań nad tym tematem powołano zresztą specjalną jednostkę SS -  H-Sonderkommando, gdzie litera H pochodzi od niemieckiego wyrazu Hexe (czarownica) i stworzono specjalną kartotekę, w której gromadzono wszelkie zebrane na ten temat informacje.

W pierwszym odcinku (podobnie jak w każdym kolejnym z tego cyklu) Łukasz Kazek spotkał się z ekspertami, z którymi szeroko omówił zagadnienia prezentowane na ekranie.

W składającym się z 7 odcinków programie nie zabraknie jednak również spraw odbiegających od historii II wojny światowej. 

- Poruszamy również historie seryjnych morderców na Dolnym Śląsku i łączymy je z dzisiejszą wiedzą kryminalistyczną i badawczą. Zajmujemy się m.in. sprawą Karla Denke – seryjnego mordercy i kanibala, który zjadał i sprzedawał ludzkie mięso. Okazuje się, że dzisiaj specjaliści od kryminalistyki we Wrocławiu są przekonani, że gdyby mogli wejść do domu tego człowieka, bo on wciąż istnieje, to są w stanie znaleźć ślady zbrodni sprzed stu lat. Dzięki DNA, wcześniej tego nie było – mówił w rozmowie z Interią.

Sprawę Karla Denke Kazek uznał za jedną z najbardziej fascynujących z całego cyklu. Dziennikarz miał okazję przyjrzeć się oryginalnym aktom sprawy kanibala.

- W Muzeum Kryminalistyki i Muzeum Medycyny Sądowej we Wrocławiu znajdują się eksponaty, które ścinają z nóg. Zobaczyłem na przykład oryginalne akta sprawy Denke i protokoły ze spisami, co tam się znajdowało. Nie wiedziałem, że ze skór ludzkich robił paski i szelki do spodni – opowiadał.

A co było dla niego największym wyzwaniem?

- Wejście do kopalni złota, tam gdzie zasypano górników w XVI wieku, przejście całym chodnikiem pod szyb, który jest zasypany od prawie czterystu lat i dotarcie do tych ludzi i to, co się zaczęło tam dziać. To było wielkie ryzyko. Takiego ryzyka już chyba bym nie podjął – zdradził.

Nowość od History Channel to program idealny dla miłośników historii, zwłaszcza tych jej aspektów, które nie były dotąd szeroko omawiane i wciąż kryją jeszcze wiele tajemnic.

- "Tajemnice Dolnego Śląska" to jest niezwykła podróż w głąb przeszłości ze śladami, które po dzień dzisiejszy zostały. Będziecie mieli możliwość zobaczenia prawdziwych skarbów, które są wyciągane po 80 latach, ze szczegółami takimi, że na przykład w marynarce schowanej przez niemiecką rodzinę jest jeszcze proszek na mole. Oni wierzyli, że go schowają, wrócą za 5 lat i go wyciągną. To jest niesamowite! Zobaczycie też skarby w postaci dziecięcych zabawek, złote zegary, biżuterię, bransolety. Poznacie historię ludzi, o których nikt nie mówił przez jakieś 90-100 lat – podsumował.

Pierwszy odcinek "Tajemnic Dolnego Śląska" zostanie wyemitowany 24 października, o 21:00 w History Channel.