"Czterej pancerni i pies": I zabawny, i dramatyczny

Śmiech towarzyszył Wiesławowi Gołasowi nie tylko przy urodzeniu, ale także przez kolejne niemal dziewięć lat szczęśliwego dzieciństwa, które spędził w Kielcach.

- W domu atmosfera była fantastyczna: żarty, śmiech, częste wspólne muzykowanie  - wspominał w jednym z wywiadów aktor.

Niestety, nadszedł wrzesień 1939 roku i niemal z godziny na godzinę chłopiec musiał stać się mężczyzną.

Ojciec aktora, ogniomistrz 2. Pułku Artylerii Lekkiej Legionów, zanim odjechał na wojnę, przeprowadził z synem poważną rozmowę.

- Wsadził mnie na konia i poprosił o opiekę nad matką i siostrą Basią - opowiadał Wiesław Gołas. - Tata trzymający za uzdę wierzchowca, ja na mokrym siodle i szabla, którą nam zostawił, abyśmy mieli się czym bronić. Wziąłem sobie głęboko do serca to zadanie, które mi wtedy powierzył - kontynuował swoje wspomnienia.

I rzeczywiście aktor ze wszystkich sił starał się zapewnić bezpieczeństwo swoim najbliższym. Co jednak nie oznaczało, iż nie angażował się w działalność konspiracyjną. Wstąpił do Szarych Szeregów, ale ponieważ był za młody na walkę, brał udział w akcjach małego sabotażu. Pewnego dnia, niosąc pod pachą zawiniętą w gazetę broń, a w drugiej ręce walizkę z ważnymi dokumentami, potknął się na schodach i upadł tuż przed gestapowcem.

- Broń i walizkę jednak twardo trzymałem - opowiadał aktor. - Wtedy ten mężczyzna wziął mnie pod łokieć i podniósł. Gdyby mu się trochę ręka obsunęła, to poczułby to żelastwo, które niosłem i byłoby po mnie - zakończył.

Gdy wojna się skończyła, Wiesław Gołas zaczął rozważać, czym powinien zająć się w przyszłości. Ponieważ był bardzo uzdolniony muzycznie, świetnie radził sobie na scenie, a na dodatek został zaangażowany jako statysta w kieleckim teatrze, wybór był prosty. Studia w warszawskiej PWST ukończył w 1954 roku rolą w przedstawieniu "Balladyna" wyreżyserowanym przez Aleksandra Bardiniego. Od tego momentu właściwie nie schodził z desek kolejnych teatrów - Dolnośląskiego w Zielonej Górze, Dramatycznego i Polskiego w Warszawie.

Aż do roku 2015, gdy po wcieleniu się w dziesiątki fantastycznych ról, które miłośnicy teatru nie raz oklaskiwali na stojąco, zdecydował się na zasłużoną emeryturę. Ale zawsze podkreślał, że to właśnie tę część kariery ceni najbardziej.

- Teatr jest dla aktora podstawą jego zawodu - podkreślał we wszystkich wywiadach. - Bez teatru nie mógłbym żyć - uzupełniał.

Równolegle z pracą w teatrze aktor rozpoczął także swoją przygodę z filmem. Zadebiutował epizodyczną rólką w "Pokoleniu" Andrzeja Wajdy. Oczywiście zdarzało się aktorowi występować w głównych rolach, jak chociażby w "Ogniomistrzu Kaleniu" czy w "Dzięciole", ale mistrzostwo osiągnął, odtwarzając postaci drugoplanowe.

- Nieraz więcej satysfakcji czerpałem z niewielkich epizodów, w których można naszkicować żywe i barwne postacie - zwierzał się aktor. - Do takich zaliczam na przykład Franciszka w "Grze" Jerzego Kawalerowicza czy piekarza w "Dziurze w ziemi" Andrzeja Kondratiuka - dodał.

Do kreacji wymienionych przez artystę warto jeszcze dodać Wiesława Karpiela, w którego wcielił się w "Poszukiwany, poszukiwana" i Kazika Malinowskiego, przyjaciela głównego bohatera "Bruneta wieczorową porą".

Choć szczerze mówiąc, niezapomniane epizodyczne role Wiesława Gołasa można by wymieniać niemal bez końca. Bo przecież aktor zagrał w ponad siedemdziesięciu filmach fabularnych!

Ale nie samym kinem człowiek żyje i dlatego też artysta, raczej bez wielkich oporów, przyjmował role w serialach. Do pierwszej tego rodzaju produkcji zaprosił go Stanisław Bareja w 1965 roku. I od razu powierzył główną rolę w pierwszym polskim serialu kryminalnym - "Kapitan Sowa na tropie".

Ale to nie wcielenie się w postać dzielnego i przenikliwego milicjanta przyniosła mu największą serialową popularność. Pewnie dołączając do obsady "Czterech pancernych i psa", aktor nawet nie przypuszczał, że czterdzieści lat później nie raz zdarzy mu się usłyszeć od wielbiciela serialu: "Tomuś, nie piskaj!". Trudno się dziwić, przecież wiele pokoleń Polaków wychowało się na przygodach dzielnej załogi "Rudego".

Trzy lata po zakończeniu "służby" w czołgu, aktor wsiadł do ciężarówki, by opowiedzieć o różnych odcieniach polskiej rzeczywistości widzianej oczami Mariana Szyguli, głównego bohatera serialu "Droga". Potem była rola Michała Horawy w kostiumowym serialu "Zaklęty dwór" i gawędziarza Sabały w "Rodzie Gąsieniców".

A w 1983 roku znowu odezwał się Stanisław Bareja i zaproponował aktorowi rolę Majewskiego w "Alternatywach 4". Od tego momentu artysta już nie grywał w serialowych produkcjach. W 1995 roku pożegnał się też z kinem rolą w "Szabli komendanta", a dwa lata temu zrezygnował z pracy w teatrze. Po tylu latach występów, 86-latkowi należy się spokojna emerytura, ale widzom może być trochę żal...

hm